Zweedse bureaucratie

“Hier ben je geen nummer”. Wie heeft die uitspraak nog nooit eerder in zijn leven gehoord? Ik heb deze kleinburgerlijkheid in ieder geval meerder keren meegemaakt. U weet wel, het is zo’n cliché waarmee de minder grote scholen, universiteiten en bedrijven willen laten zien hoe persoonlijk ze wel niet zijn.

"Hier ben je geen nummer"
Bron: http://www.voxweb.nl/wp-content/uploads/2012/09/20120926-colegezalen-complex-CC1-0831.jpg

In Zweden is het precies andersom. Hier wordt men pas persoonlijk wanneer je een nummer bent. Tot die tijd ben je namelijk niemand. Toen ik ruim een maand geleden terugvloog naar Nederland trof ik een ouder echtpaar op het vliegveld. Met hen deelde ik mijn frustraties omtrent de aanvraag van zo’n Zweeds persoonsnummer en van de vrouw kreeg ik vervolgens de volgende legendarische woorden te horen (voorafgaand met een kort beschaamd lachje): “Ja, zonder persoonsnummer besta je niet”.

Maar wat is dat nou, zo’n Zweeds persoonsnummer? Het is domweg een nummer dat je moet aanvragen bij Skatteverket (de Zweedse belastingdienst). Skatteverket bestaat uit de woorden skatt, wat zoiets betekent als schat of belasting en verket wat zoiets betekent als rijksdienst. Dat lijkt misschien een opvallend woord, maar in Nederland kennen we dat woord min of meer ook. De minister van financiën is immers ook verantwoordelijk voor “de schatkist”.

De Zweedse belastingdienst maakt het je niet makkelijk.
Bron: http://www.unt.se/public/img/3402004/1006131620/foto-tt?height=1000

Zo’n Zweeds persoonsnummer bestaat uit tien cijfers. Zes cijfers staan voor je geboortedatum en de vier cijfers die daarna komen zorgen ervoor dat je een unieke code krijgt. Het komt er eigenlijk op neer dat er hier in Zweden niet meer dan 10.000 mensen op dezelfde dag geboren mogen worden. (Grapje). In mijn geval ziet dat nummer er dus ongeveer als volgt uit: 870929-XXXX. Op de plaats van de vier x’en horen dus vier cijfers te staan.

Leuk voorbeeldje dat ik via Google vond.
Bron: http://feber.se/vetenskap/art/258951/ingen_kommer_att_f_personnumme/

Een sterk staaltje bureaucratie, voor mensen die langer dan een jaar in Zweden willen wonen. Dit nummer heb je zo ongeveer overal nodig. Twee maanden lang liep ik hier tegen figuurlijke muren op. Ik kon geen bankrekening openen, waardoor ik extra geld moest betalen door de transactiekosten die ik maakte in het buitenland met mijn Nederlandse bankrekening. Een telefoonabonnement aanvragen ging niet. Het was lastig om een bibliotheekpas aan te vragen. Zelfs kopiëren op de universiteit werd mij zo goed als onmogelijk gemaakt.

Het bewijs dat ik meekreeg van de belastingdienst.

Bovendien wilde de belastingdienst van alles van me weten voordat ik überhaupt zo’n nummer kon krijgen. Zo wilde men weten of ik wel goed verzekerd was en genoeg geld op mijn bankrekening had, mijn adres, kopie van mijn paspoort, etc. etc. Een hele administratieve rompslomp in mijn ogen. Nu weet ik dat de belastingdienst niet de beste vriend is die je je kunt wensen, maar toch vind ik het raar dat je voor een studie van twee jaar zoveel dingen moet regelen. Vooral als je bedenkt dat Zweden en Nederland beiden lid zijn van de Europese Unie, een instantie die stelt dat er een vrij verkeer van personen en goederen moet zijn in de deelnemende lidstaten.

Een stempel en handtekening bewijzen dat ik mens ben.

Inmiddels ben ik te weten gekomen wat mijn Zweedse persoonsnummer is en alle deuren gaan hier opeens voor mij open. Ik kan zelfs een Zweedse ID-kaart aanvragen als ik dat zou willen. Maar het belangrijkste: de letter “n” is voor het woord “niemand” weggehaald.