Uppsala domkyrka

In het centrum van Uppsala staat een groot gebouw waar je als bezoeker niet omheen kunt: de Uppsala Domkyrka (spreek uit: Dom-sjúrka). Het Zweedse woord kyrka lijkt veel op het Nederlandse woord kerk, maar qua uitspraak komt het meer overeen met het Friese woord tsjerke. Hoe dan ook, deze kerk heeft niet één, maar twee grote torens en valt daardoor in de wijde omgeving op. De torens gaan bijna 119 meter de lucht in en de Uppsala Domkyrka is daarmee  de grootste kerk van Zweden (vgl: de Dom in Utrecht heeft met 112 meter de grootste kerktoren van Nederland).

De twee torens zijn op kilometers afstand te zien.

Afgelopen zondag heb ik een dienst bijgewoond in de Domkerk Uppsala. Er kwamen honderden bezoekers op deze högmässa af. Nu hoor ik u denken: een volle kerk in het atheïstische Scandinavië? Ja, ik zat in een volle kerk. Waarschijnlijk was dat overigens alleen maar zo omdat er een besschopswijding was. Johan Tyrberg zou de nieuw bisschop worden van het bisdom Lund. Het was bijzonder om te zien dat er veel hoogwaardigheidskleders in de kerk zaten die kleding aan hadden die me aan Sinterklaas deden denken. Dit is niet oneerbiedig bedoeld, maar ik zag verschillende mensen met een mijter, tabbert en een staf. Daarnaast viel me op dat verschillende kerkbezoekers kruisjes sloegen en dat er bij de ingang van het gebouw een wijwaterbakje stond. 

Deze hele omschrijving lijkt misschien niet heel raar te zijn, maar het verhaal verandert wellicht als ik vertel dat de Domkerk van Uppsala luthers is en niet rooms-katholiek. In Zweden kent men namelijk bijna geen Rooms-Katholieke kerken. Koning Gustav Vasa (u weet wel, de knäckebröd is naar hem vernoemd) besloot namelijk in 1539 dat iedereen in het land maar protestants moest worden. Heel Zweden was dus plotsklaps luthers. Tot het jaar 2000 had Zweden zelfs een staatskerk, wat inhield dat iedereen na zijn/haar geboorte automatisch lid was van deze kerk. Zelfs vandaag staan nog ruim 6 miljoen Zweden ingeschreven bij deze staatskerk, ook al zijn er maar weinig van hen echt gelovig.

Het is lastig om de kerk in zijn totaliteit op de foto te zetten.

Zoals ik eerder al aangaf hebben de lutherse kerkdiensten nog veel rooms-katholieke rituelen. Vorige week vroeg ik twee theologiestudentes die deze zomer in de Domkyrka voorlichting geven, hoe dit nu kan. Zij vertelden mij dat er in Zweden nooit echt een beeldenstorm of oorlog is geweest binnen de kerken en dat daarom veel bij het oude is gebleven. Zo’n vijf eeuwen geleden vond men alle pracht en praal van de oude kerk wel mooi en men zag niet in waarom dit weggehaald moest worden. Men was overigens ook te arm om de hele kerk te veranderen. Bovendien was het de koning die besloot dat het land luthers moest worden en niet het volk. Met andere woorden, de aanpassingen kwamen van bovenaf. Bij het volk werd de urgentie daardoor waarschijnlijk minder gevoeld om een compleet nieuwe structuur van de kerk op te zetten.

Oftewel, mocht u ooit zelf een kerkdienst van de Zweedse staatskerk bijwonen, laat u zich dan niet beetnemen. Het is niet een rooms-katholieke mis, maar gewoon een stijve reformatorische eredienst.